De afgelopen maanden is er door een groepje bedrijven, overheden en kennisinstellingen gewerkt aan een nationale strategie voor smart cities. Uit deze regio waren chipmaker NXP en de burgemeester van Veldhoven zeer nauw betrokken. Die laatste, Jack Mikkers, overhandigt vandaag persoonlijk het resultaat aan premier Rutte.
Videoverslag onderaan dit artikel
“Niemand wil een dumb city zijn”, vat Jack Mikkers met een knipoog de situatie samen. In Nederland zijn talrijke initiatieven van steden gaande om maatschappelijke problemen op een ‘slimme’ manier aan te pakken. Slim wil in dit geval zeggen dat technologie een belangrijke rol speelt in de oplossing. ‘Onze’ techbedrijven zijn daarbij van groot belang. Zowel in binnen- en buitenland is er vraag naar Nederlandse expertise op dit gebied.
Nieuwe regering
Het gaat dus al best goed? “Ik denk dat Nederland het heel goed doet”, beaamt Mikkers. Toch werd hij vorig jaar door de premier gevraagd eens op papier te zetten hoe Nederland nog beter kan worden op het gebied van smart cities. Of Rutte er zelf nog uitvoering aan kan geven, zal na de verkiezingen van 15 maart duidelijk worden. In ieder geval zullen de plannen input zijn voor de nieuw te vormen regering.
Mikkers wil ondermeer aandacht vragen voor de opstartfase van innovatieve projecten. “Het gezegde alleen ga je sneller, samen kom je verder, is er niet voor niets. Maar samenwerken brengt aanvankelijk wel hogere kosten met zich mee.” Daar zou de overheid financieel kunnen bijspringen, natuurlijk wel ‘smart’. Een inspiratie noemt hij de Smart City Challenge die de Amerikaanse minister van Transport vorig jaar uitschreef. Hij stelde 40 miljoen dollar ter beschikking voor de stad die met de beste ‘slimme’ aanpak kwam om congestieproblemen op te lossen.
De challenge zorgde voor een stormvloed aan ideeën (78 steden gingen de uitdaging aan) die gedeeld werden en deels verder werden uitgewerkt. De initiële 40 miljoen die de minister erin stak, leverde uiteindelijk 500 miljoen dollar aan aanvullende investeringen van samenwerkingspartners op. Aardig weetje is dat NXP “bij de prijs zat inbegrepen”. De Amerikaanse overheid had het bedrijf gevraagd als partner mee te werken met hun kennis op het gebied van voertuig-tot-voertuig (v2v) en voertuig-tot-infrastructuur (v2x) communicatie. Mikkers vervolgt: “Willen we lokaal kansrijke initiatieven echt opschalen, van de ene stad naar de andere, dan moet het Rijk in de initiële extra kosten bijdragen en in regelgeving ondersteunen.”
Smart City-wet
Mikkers vraagt het Rijk verder om ruimte om te kunnen experimenten. Hij herhaalt de woorden die Van Gijzel in zijn tijd als burgemeester van Eindhoven vaak riep: “Wetgeving loopt permanent achter op de praktijk.” Welke regels er precies tijdelijk anders zouden moeten, is vaak pas tijdens de uitvoering te benoemen. Mikkers pleit voor een ‘smart city-wet’, naar voorbeeld van de crisis-en herstelwet. In die nieuwe wet zouden de voorwaarden aangegeven moeten worden waaronder geëxperimenteerd mag worden.
Belangrijk is bijvoorbeeld dat er bij een project een langetermijnvisie aan ten grondslag ligt, om focus op de verkoop van producten te vermijden. Verder moet het gaan om uitzonderingssituaties, waarbij veiligheid en gezondheid niet in gevaar komen. De nieuwe regels zijn tijdelijk, om te testen en van te leren. En na afloop vindt een evaluatie plaats: wat zijn de risico’s en vooruitzichten als we dit op grote schaal doen?
Dit voorstel sluit aan bij het initiatief City Deals. In zes steden, waaronder Eindhoven, is in 2016 al ruimte gegeven voor bestuurlijke flexibiliteit en maatwerk bij de stadsontwikkeling. Minister Plasterk wil hiermee innovatiekracht en ondernemerschap op lokaal niveau stimuleren, waar nodig met versoepelde regels.
Stratumseind als voorbeeld
In het Smart Cities-plan valt met enige regelmaat het woord ‘co-creatie’. Dat is het opstellen van deze strategie zeker geweest. Zo’n 130 mensen uit steden, bedrijfsleven en wetenschap werkten mee en hebben zich gecommitteerd aan de vervolgstappen. Mikkers wil met die energie door naar de volgende fase. ‘Ik vind het heel belangrijk dat we investeren in het doorontwikkelen van de initiatieven die nu al lopen. Steden bedenken graag zelf nieuwe plannen maar Nederlandse smart cities moeten onze gezamenlijke trots zijn.”
Mikkers pleit ervoor om in een zo vroeg mogelijk stadium die samenwerking op te zoeken. Hij noemt het bijzonder hoe hier in de regio al wordt samengewerkt door overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen (de bekende triple helix). Neem het Living Lab-project op Stratumseind, waar bedrijven als Philips, Sorama, Atos, maar ook universiteiten van Eindhoven en Tilburg samen een systeem ontwikkelden om de sfeer te meten en eventueel bij te sturen – met als rode draad technologie. “De overheid kan zoiets niet alleen. Welke bestuurder had kunnen bedenken dat je met inzet van slimme innovaties op afstand kunt meten of er in Eindhovens bekendste uitgaansstraat een glas valt of gegooid wordt?”
