Overal in de stad genoeg werkende AED’s en genoeg burgerhulpverleners om te reanimeren wanneer een buurtbewoner een hartstilstand heeft. Dat is het doel van burgerinitiatief Eindhoven Hartveilig. Wijk voor wijk proberen zij zogeheten zes minutenzones te realiseren om iemand te redden binnen tijd dat het er echt op aan komt.
In Eindhoven wordt jaarlijks meer dan tweehonderd keer naar 112 gebeld voor een reanimatie. Vaak gaat het dan om een hartstilstand. Wanneer het hart niet of nauwelijks meer klopt, is het belangrijk binnen zes minuten te starten met reanimatie om hersenschade te voorkomen. Na zes minuten is het hart ook minder gevoelig voor de elektrische schok van de AED en neemt de overlevingskans af. Dat is precies wat Eindhoven Hartveilig wil voorkomen. De hulpdiensten kunnen namelijk niet altijd op tijd aanwezig zijn, maar buurtbewoners vaak wel. Guido Wilmes, initiatiefnemer Eindhoven Hartveilig in de wijk Acht, is zelf ook burgerhulpverlener. “Ik ben al verschillende keren bij een melding geweest. Wanneer het lukt iemands leven te redden is dat heel erg fijn. Helaas loopt het ook weleens anders af dan we hadden gehoopt. Dan kunnen we als burgerhulpverlener in ieder geval de familie en andere betrokkenen steunen.” Het initiatief is ontstaan vanuit bewoners zelf. Stap voor stap en wijk voor wijk zijn zij druk bezig de stad hartveilig te maken.
HartslagNu
HartslagNu is het landelijke alarmeringssysteem voor burgerhulpverleners dat in handen is van de sector Ambulancezorg. Zij proberen zo veel mogelijk AED’s in beeld te brengen. Alleen deze AED’s worden gebruikt bij burgerhulpverlening. Ook kunnen mensen zich hier aanmelden als burgerhulpverleners. Dit kunnen bijvoorbeeld mensen zijn die een EHBO of BHV diploma hebben. Wanneer er in de meldkamer een melding binnenkomt voor een reanimatie, worden er naast twee ambulances ook dertig burgerhulpverleners, die het dichtst bij het slachtoffer zijn, gealarmeerd. Vaak gebeurt dit op basis van de locatie van de telefoon van de hulpverleners via een app. Mensen die geen gebruik maken van de app, krijgen de melding via SMS. Dit gebeurt op basis van de postcode van de hulpverlener. Het risico van het laatste is dat iemand niet thuis is en dus niet kan helpen. Eindhoven Hartveilig probeert ervoor te zorgen dat er genoeg AED’s en burgerhulpverleners zijn aangemeld bij HartslagNu om in Eindhoven overal binnen de cruciale zes minuten te kunnen starten met reanimatie. Op dit moment zijn vier wijken erin geslaagd de zes minutenzones in te voeren. Daarnaast zijn er nog acht wijken bezig dit te realiseren. De rest van de stad, vooral het centrumgebied, is nog niet in kaart gebracht door HartslagNu.
Ambulanceverpleegkundige Eefje Broeders werkt regelmatig samen met burgerhulpverleners bij een reanimatie. Als zij met de ambulance ter plaatse komt, zijn de burgerhulpverleners vaak al aan het reanimeren. “Zodra wij aankomen, nemen we de reanimatie over. Wanneer er veel burgerhulpverleners aanwezig zijn, sturen wij deze weg. Het is immers al druk genoeg als wij met twee ambulances en de politie of brandweer op een melding af komen. Één of twee mensen kunnen wel blijven om te helpen,” legt ze uit. Te veel mensen in de buurt kan volgens haar de reanimatie hinderen. Ze ziet het belang van burgerhulpverleners wel in. “Iedereen kan in principe een AED bedienen en kan dus helpen wanneer het er echt op aan komt. De burgerhulpverleners hebben wel een cursus gehad, waardoor ze iets meer kennis hebben, dat is fijn. Al voelt de een beter aan wat hij of zij kan doen in een bepaalde situatie dan de ander.”
De gegevens van HartslagNu over het aantal AED’s en burgerhulpverleners wil Eindhoven Hartveilig in kaart brengen via open data. “Op deze manier kunnen wijken zien, die bezig zijn met het realiseren van de 6 minutenzone, of hun wijk al voldoende AED’s en burgerhulpverleners heeft om ‘Hartveilig’ genoemd te worden”, zegt Wilmes. Hierbij moet de privacy van de burgerhulpverleners wel gewaarborgd worden, dus het burgerinitiatief is bezig een goed systeem hiervoor te vinden. “We willen het exacte adres van de burgerhulpverleners niet vrijgeven. Het belangrijkste doel is om de stad hartveilig te maken.” Hoe ze de privacy precies gaan waarborgen is nog niet bekend. Wilmes heeft wel een duidelijke visie op het in het kaart brengen van de AED’s. “We houden het zelf in de hand welke AED’s aangemeld worden. Op deze manier kunnen we de staat van de apparatuur goed in de gaten houden, weten we of deze 24 uur per dag bereikbaar zijn en controleren we of de kwaliteit goed is.” Een AED is erg onderhoudsgevoelig, zo zitten er bijvoorbeeld houdbaarheidsdata aan verschillende onderdelen van het apparaat. “Het kost veel tijd om de data zo goed en schoon mogelijk te publiceren, maar via open data kunnen we in dit geval echt levens redden.”
“Via open data kunnen we levens redden”Guido Wilmes, Eindhoven Hartveilig
Andere initiatieven
Dit is anders dan de eerdere initiatieven om AED’s in kaart te brengen. Op de site van het Rode Kruis staat ook een kaart met AED’s. Deze worden door mensen zelf aangemeld wanneer ze er een zien hangen. Het Rode Kruis controleert wel of het apparaat er echt hangt als deze wordt aangemeld, maar er wordt niet altijd gekeken naar de houdbaarheidsdata en andere specifieke informatie. “Wij vinden het belangrijk dat de kaart zo compleet mogelijk is. Door middel van gekleurde icoontjes geven we aan welke apparaten gecontroleerd zijn en welke niet”, legt persvoorlichter Iris van Deinse uit. Daarnaast maakt het Rode Kruis gebruik van een app. “Via de app kun je een route vinden naar de dichtstbijzijnde AED. Daarnaast staat er ook een instructie om te beginnen met reanimatie. Deze bestaat uit plaatsjes en een stem die uitlegt wat je moet doen.” Ook de Hartstichting zet zich in om burgerhulpverleners te mobiliseren zich aan te melden bij HartslagNu en om meer AED’s in kaart te brengen. Op deze manier probeert ook deze stichting meer zes minutenzones te creëren in Nederland om meer levens te kunnen redden. Al deze stichtingen werken op verschillende manieren om hetzelfde doel te bereiken. Ze werken allemaal samen met partners zoals de Ambulancezorg en bedrijven en de eerst stappen naar onderlinge samenwerking zijn gezet. Een concreet plan om de krachten definitief te bundelen, is er nog niet.
Samenwerking
Eindhoven Hartveilig probeert een samenwerking aan te gaan met de gemeente om op deze manier nog meer mensen te motiveren zich aan te melden als hulpverlener. Hiervoor zijn de afgelopen tijd de eerste gesprekken gevoerd. Het burgerinitiatief het bij het organiseren van bijvoorbeeld cursussen om mensen te leren reanimeren en meer aanmeldingen te krijgen voor het burgerhulpsysteem. De gemeente geeft aan niet te kunnen helpen op financieel gebied, maar vindt de data wel erg belangrijk. “Wij hebben als gemeente een open data portaal met verschillende data. Van sommige data is het nut niet heel duidelijk, maar deze gegevens kunnen echt levens redden”, zegt Gaby Rasters, sector strategie gemeente Eindhoven. “Het zorgt voor meer inzicht en transparantie, dat is een goede ontwikkeling.” Dat is ook een van de redenen voor de gemeente om het open data portaal op te zetten. Het is bedoeld voor bijvoorbeeld datajournalisten, maar ook gewoon voor alle inwoners. “Inwoners hebben niet altijd iets aan de data, maar dit is heel concreet en praktisch.”
Toch kan de gemeente zelf nog wel wat stappen zetten op het gebied van het hartveilig maken van de stad. In veel gebouwen van de gemeente hangt bijvoorbeeld wel een AED, maar deze is alleen beschikbaar tijdens kantooruren. Dat is volgens Guido Wilmes een slechte zaak. “De gemeente zou als een van de eerste stappen moeten nemen om de AED’s aan te melden bij HartslagNu en bijvoorbeeld aan de buitenkant van gebouwen te hangen zodat deze altijd bruikbaar zijn.” Gaby Rasters denkt dat de data in het open data portaal dit soort tekortkomingen aan het licht zal brengen, maar vooralsnog zijn er bij de gemeente geen plannen voor verandering. Daarnaast zou het volgens Eindhoven Hartveilig een goede stap zijn als de BHV’ers van de gemeente aangemeld worden als burgerhulpverleners. “Dit is een goed voorbeeld voor de andere burgers en zorgt ervoor dat een zes minutenzone rondom gemeentelijke gebouwen alweer een stapje dichterbij is.”
De stad is goed op weg, maar het is zeker nog niet overal hartveilig. Het systeem met burgerhulpverleners werkt volgens ambulanceverpleegkundige Broeders wel goed. “Ik denk dat het systeem in sommige gevallen mensen echt kan helpen. We moeten het vooral niet te ingewikkeld maken. Iedereen kan een AED bedienen, het is een simpel apparaat. Dit in combinatie met burgerhulpverleners die kunnen reanimeren, zorgt ervoor dat mensen geholpen kunnen worden nog voor de professionele hulpverleners aanwezig zijn.”